In 2018 ontving PRINCIPIA een verzoek van de Stichting Stop Afvalwater Twente (SSAT) om het Royal HaskoningDHV (RHDHV) rapport “Herafweging Verwerking Productiewater Schoonebeek” (2016) van kritisch commentaar te voorzien. Een van de beschouwde alternatieven in deze Herafweging betreft het opslaan van het productiewater (dat vrijkomt bij de winning van olie in Schoonebeek) in een aantal uitgeproduceerde gasvelden in Twente. SSAT is van oordeel dat de waterinjecties gepaard gaan met niet acceptabele risico’s doordat het niet te voorkomen is dat grote hoeveelheden zout in oplossing gaan vanuit de steenzoutlagen die de gasvelden afsluiten. Met als gevolg het ontstaan van sinkholes met desastreuze gevolgen. Na bestudering van het RHDV rapport kwam ik tot de conclusie dat het onwaarschijnlijk is dat bij de komende herafweging in 2021 de keuze voor de verwerking van het productiewater zou vallen op het door SSAT voorgestelde alternatief: zuivering van het productiewater en lozing op het oppervlaktewater. Dat alternatief kost veel meer energie dan de opslag in een gasveld en is aanzienlijk kostbaarder.
Daarop heb ik voorgesteld om in de komende herafweging de toepassing van een circulair proces mee te nemen. Het productiewater bevat aanzienlijke hoeveelheden zout, dat afkomstig is uit de watervoerende waterlaag (aquifer) die het Schoonebeek veld flankeert. In het circulaire proces wordt de productiewaterstroom gesplitst in een waterstroom waarin al het zout is geconcentreerd (de brijnstroom) en een ultrapuur waterstroom die gebruikt wordt om de stoom te genereren die gebruikt wordt om de olieproductie van het Schoonebeek veld te stimuleren. Daarmee is het voorgestelde proces in dit opzicht circulair. De splitsing van de waterstromen vindt plaats in de Nieuwater fabriek die bij de huidige procesvoering in gebruik is om voedingswater voor de stoomopwekking te maken uit het effluent van de RWZI Emmen. Deze fabriek maakt gebruik van membranen en dat vergt veel minder energie voor de zuiveringsstap dan het destillatieproces dat is voorgesteld in het 2016 herafwegingsrapport van RHDHV. Bovendien hoeft er dan geen nieuwe fabriek te worden gebouwd voor de zuiveringsstap. De UTwente heeft deze toepassing van de Nieuwater fabriek onderzocht en, naar verluidt, is dit met enige aanpassingen en uitbreidingen, geschikt bevonden voor toepassing in het circulaire verwerkingsproces. In het tweede kwartaal van 2021 zal, naar verwachting, een rapport hierover het licht zien.
In het circulaire procesvoorstel wordt de brijnstroom geïnjecteerd in de watervoerende laag (aquifer) die de begrenzing vormt van het Schoonebeek olieveld. Dan gaat het zout terug waar het vandaan kwam en hoeft het niet meer in de Twentse gasvelden te worden geïnjecteerd. Dit maakt het proces 100% circulair. NAM bestudeert momenteel ook dit aspect van het circulaire procesvoorstel en denkt in kwartaal 2 van 2021 met een rapport hierover te komen dat, evenals het rapport over de toepassing van de Nieuwater ultrapuur water fabriek, gebruikt zal worden in de Herafweging Productiewater Schoonebeek 2021.
Gert Colenbrander, 1 mei 2021